فهرست مطالب
نشریه دانش حفاظت و مرمت
سال یکم شماره 2 (پاییز 1396)
- تاریخ انتشار: 1396/07/09
- تعداد عناوین: 8
-
پژوهشکده حفاظت و مرمّت آثار تاریخی-فرهنگی و موضوع حفاظت و مرمّت آثار تاریخی-فرهنگیصفحات 1-19
این که پژوهشکده ی حفاظت و مرمت آثار تاریخی-فرهنگی توانسته است اجازه ی چاپ و انتشار تعدادی مجله ی علمی، از جمله این نشریه ی وزین دانش حفاظت و مرمت، را دریافت کرده و به انتشار آن نیز دست یابد، خبر بسیار فرخنده ای است که لازم است جامعه ی مرمتگران کشور آن را به فال نیک گرفته و ضمن مشارکت فعال و پیوسته در آن، ʺخانه ی مرمتگران کشورʺ را بیش از پیش ʺخانه ی خودʺ، بدانند. ولی برای آن که بتوان راه و رسم چنین جریده ای را با عنایت به نیازهای جاری کشور، وظایف و مسئولیت های پژوهشکده، و نیز نظام پژوهشی، آموزشی و اجرایی کشورمان در حوزه ی حفاظت و مرمت آثار تاریخی-فرهنگی، تبیین و توصیه نمود لازم است ابتدا به دیروز نگاه کرد، بعد در باره ی وضعیت امروز اندیشه نمود، سپس فردا را دید، و سرآخر تلاش کرد تا راه مجله چنان طراحی شود تا ضمن آن که مسئولیت خود نسبت به مردم، و به ویژه جامعه ی فرهنگی کشور را انجام می دهد، حرکتی پویا، بادوام، ملی، و پاسخگو نیز داشته باشد. حفاظتگران و مرمتگران میراث فرهنگی کشور، که به واقع می توان آنها را طبیبان امور فرهنگی کشور دانست، بیش از پیش تشنه ی گفت و گوهای سازنده با یکدیگر در داخل کشور، و با همقطاران خود در بیرون از کشور، هستند و هر چه تعداد مجلات علمی در این حوزه بیشتر شود، دست یابی به مقصود نهایی، یعنی نگاهداری میراث فرهنگی و معرفی درست و به کمال آن، امکان یافتنی تر خواهد شد. به بیان دیگر برای آن که بتوان آینده ی پژوهشکده و در نتیجه آینده و شیوه ی کاری نشریات منتشره از سوی این نهاد مهم را براساس نیازها و اولویت های میراث فرهنگی کشور و سپس دیدگاه پالایش یافته ی ملی و جهانی پیرامون امر حفاظت، نگاهداری و مرمت آثار فرهنگی تعریف و تبیین نمود، لازم است به گذشته و حال اندیشید و بعد توانی دوچندان یافت و به افق های پیش رو نظاره کرد؛ درست همان گونه که کوه نوردی تجربه اندوخته در میانه ی راه صعود می ایستد و به راهی می نگرد که تا آن زمان پیموده است، بعد حال خود را می بیند، و سرآخر، با توانی که از نگاه به گذشته بازیافته است، ادامه ی مسیر می دهد.
-
تغییرکاربری تطبیقی میراث صنعتی، الگویی برای خلق فرصت‌های جدید درون شهرهاصفحات 21-33
مفهوم میراث صنعتی در اواسط قرن بیستم یعنی دوره ای که چندین و چند ساختمان صنعتی و منظر شهری ویران شد در انگلستان مطرح گردید. از آن هنگام به بعد تلاش های متعددی در راستای شناخت آثار میراث صنعتی شکل گرفته است. سایت های صنعتی نقطه عطفی در تاریخ بشریت شمرده می شوند. آن ها خاطرات روزهایی را در بر دارند که هم موجب پیشرفت و هم مایه رنجش بوده و در عین حال نمادی از امید به زندگی بهتر هستند. بناهای صنعتی توسعه فناوری کشورها را از طریق معماریشان نشان می دهند و ارزش های اجتماعی و فرهنگی زمان خود را نمایان می سازند.از دست رفتن کاربری صنعتی در دل شهرها و عدم توفیق اجتماعی آن، این مجموعه ها را به سرعت به فرمان تخریب می سپارد. انتقال روحیه کار و فعالیت و سبکی از معماری که متعلق به تجربیات جهانی است، لزوم حفظ و مطالعه این آثار را تشدید می نماید. اینجاست که دانستن چگونگی حفاظت از بناهایی که دیگر قادر به تامین آینده ی خود نیستند اهمیت می یابد. عدم تامین آینده به دلیل کاهش نیاز به این بناها به وجود آمده و نتیجه آن ایجاد محیطی متروک و ناامن است که به ظهور و پرورش جوامعی ناسالم دامن میزند. تغییرکاربری تطبیقی بنایی موجود و تاریخی و افزودن بنایی جدید به آن، حرکت، سرزندگی و تنوع بصری می آفریند، در عین اینکه شخصیت مجموعه حفظ می گردد. مقیاس عظیم کارخانه، تکرار ریتمیک آن، طول آن که به بی نهایت اشاره می کند و حتی رنگ های غم انگیز بنا، به هنگام جستجوی یک طراحی اصیل برای استفاده مجدد از آن یک موضوع کلیدی است.
کلیدواژگان: میراث صنعتی، تغییرکاربری تطبیقی، حفاظت و توسعه، پایداری شهری -
آنالیز با ریزباریکۀ یونی: ابزاری توانمند در باستان‌سنجی، مرمت و حفاظت اشیای تاریخی و فرهنگیصفحات 35-52
در بررسی تکنولوژی ساخت و محل تولید اشیای تاریخی و همچنین پیشنهاد و تدوین راهکار های حفاظتی و مرمت این آثار، داشتن اطلاعات کافی از نمونه مورد بررسی ضروری است. اطلاعات مورد نیاز بسته به نوع نمونه و اشیای تاریخی متفاوت است. تعیین و اندازه گیری دقیق ترکیب عنصری و مواد سازنده این اشیا یکی از اطلاعات ضروری است که امروزه با استفاده از علوم و فنون آزمایشگاهی مدرن قابل دست یابی است. در این مقاله، برخی از نتایج به دست آمده از بررسی نمونه های مختلف تاریخی و فرهنگی که در چند سال اخیر با استفاده از باریکه یونی میکرونی در آزمایشگاه وان دوگراف پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای مورد مطالعه و پژوهش قرار گرفته اند، ارایه شده است. بررسی سفال های مینایی نقاشی شده جهت تعیین رنگدانه های مختلف به کاررفته در آن، تعیین ضخامت و خلوص لایه های طلاکاری شده در سفال های مینایی زراندود، بررسی و تعیین عامل درخشندگی در نقاشی های دیواری یک مکان تاریخی، بررسی علل خوردگی و تخریب یک نسخه از دست نوشته های قدیمی، تعیین خلوص و عیار سکه های برنزی الیمایی، و همچنین بررسی و تعیین نوع شیشه های تاریخی ایرانی از جمله مواردی است که در این مقاله به آنها اشاره خواهد شد. نتایج حاصل از این آنالیز ها و تعیین مواد تشکیل دهنده آنها در مطالعه تکنیک ساخت و فن شناسی، بررسی اصالت نمونه ها، و نهایتا حفاظت این آثار تاریخی کمک قابل توجهی خواهد کرد.
کلیدواژگان: باریکۀ میکرونی، باستان سنجی، ترکیب عنصری، حفاظت، مرمت -
فن شناسی و آسیب شناسی دو خنجر مفرغی از هزارۀ دوم قبل از میلاد متعلق به محوطۀ باستانی گَرویصفحات 53-65
اشیای مطالعه شده در این پژوهش دو خنجر مفرغی متعلق به محوطه باستان شناسی گروی منسوب به اواخر عصر مفرغ و اوایل عصر آهن هستند که فاقد تزیینات اند و خوردگی و اکسید شدگی روی سطح شان هوید است. هدف این پژوهش مطالعه فن شناسی اشیای مذکور از طریق انجام مطالعات تطبیقی و باستان شناسی به روش کتابخانه ای و انجام مطالعات فن شناسی و آسیب شناسی به روش آزمایشگاهی (شیمی تر، رادیوگرافی، متالوگرافی، و آنالیز عنصری مغز فلزی توسط میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) به منظور شناسایی فلز و تکنیک ساخت آن است. پس از مطالعه و انجام آزمایش های ذکرشده، جنس این اشیا از مفرغ، تکنیک ساخت شان ریخته گری و چکش کاری، و متعلق به دوره عصر آهن تشخیص داده شد.
کلیدواژگان: خنجر مفرغی، فن شناسی، خوردگی، هزارۀ دوم قبل از میلاد، محوطۀ گروی -
تحلیل بحران برپایۀ سنجش عوامل مؤثر بر خوردگی فعال و ارزیابی بحران در مجموعه‌های برنزی باستانیصفحات 67-82
امروزه ارزیابی و مدیریت بحران در مجموعه های تاریخی فرهنگی یکی از موضوعات مهم در پژوهش های حوزه حفاظت پیشگیرانه است. در سالیان گذشته روش ها و دیدگاه های نسبتا متنوعی در زمینه ارزیابی و مدیریت بحران در مجموعه ها و محوطه های باستانی مطالعه و استفاده شده اند و نتایج جالب توجهی از این پژوهش ها منتشر شده است. یکی از انواع مجموعه های موزه ای باستانی، مجموعه اشیای فلزی هستند که ممکن است در کاوش های باستان شناسی کشف شوند. در این پژوهش، استفاده ار رهیافت ارزیابی بحران جهت تخمین شرایط حفاظتی در مجموعه های برنزی باستانی مورد توجه قرار گرفته است. این رهیافت بر روی وقوع خوردگی فعال (بیماری برنز) و عوامل موثر بر آن در زمان دفن و پس از حفاری متمرکز شده است. بر این اساس، نتایج حاصل از مطالعات آزمایشگاهی بر اساس یک سیستم مطالعاتی از پیش انجام شده (سیستم فلز محیط خوردگی) شامل شناسایی ماهیت خاک، شناخت مکانیزم خوردگی و اثر آنها بر شرایط حفاظتی اشیای برنزی مورد توجه قرار گرفته است. به همین منظور، دو مجموعه برنزی به دست آمده از کاوش محوطه های هفت تپه خوزستان و سنگ تراشان لرستان مطالعه و بررسی شده اند. در پژوهش حاضر به ارزیابی شرایط در دو مجموعه اشیای برنزی پرداخته شده که شامل شناخت مخاطرات و عوامل آسیب رسان به اشیای برنزی در هنگام حفاری، نگهداری و حفاظت از آنها و ارزیابی بحران بر اساس خوردگی فعال در دو مجموعه است. در نهایت شرایط حفاظتی و وضعیت حفاری و نگهداری اشیای دو مجموعه با توجه به ماهیت و وضعیت فرایند خوردگی رخداده در آنها و بر اساس نتایج حاصل از ارزیابی بحران در محیط موزه و خاک بررسی و تحلیل شده است.
کلیدواژگان: ارزیابی بحران، برنزهای باستانی، بیماری برنز، کلرید محلول، رطوبت نسبی -
مطالعات کانی شناسی روی سنگ های مادر فشنگیِ دورۀ نوسنگی در محوطۀ چیاسبزِ شرقی در سیمرۀ لرستانصفحات 83-88
محوطه باستانی چیاسبز در حاشیه رودخانه سیمره و در بخش مرکزی رشته کوه زاگرس واقع شده است. این محوطه از معدود مجموعه های عصر نوسنگی بی سفال اواخر هزاره هشتم پیش از میلاد در زاگرس است که طی کاوش های نجات بخشی سد سیمره مورد بررسی قرار گرفت. طی حفاری باستان شناسی این محوطه، تعداد زیادی سنگ مادر فشنگی متعلق به دوره نوسنگی به دست آمد که بخشی از آنها با روش پراش پرتو ایکس مطالعه شدند. بر اساس این مطالعات اغلب سنگ های به کارگرفته شده دارای ترکیب کانی شناسی مشابه و همگنی هستند. برای تامین ماده خام مورد نیاز در تولید این سنگ مادرها نیز از منابع محلی استفاده شده است. در این مورد به نظر می رسد قلوه های سیلیسی سازند امیران که در بستر رودخانه و آبراهه های منطقه نیز یافت می شوند، منبع اصلی ماده خام مورد نیاز بوده اند.
کلیدواژگان: دورۀ نوسنگی، باستان سنجی، کانی شناسی، سازندِ امیران -
بررسی روند تشکیل ترکیبات اکسیدی در آثار برنزی با استناد به مطالعات میکروسکوپیصفحات 89-102
به علت سازوکار پیچیده خوردگی آثار برنزی، توضیح ساختار مختلف لایه های خوردگی در این آثار تنها در سطوح میکروسکوپی امکان پذیر است. زمانی که شی ء برنزی خورده می شود، معمولا اکسید مس I، اولین لایه خوردگی بر سطح آثار برنزی [به ویژه آثار] مکشوفه از محوطه های تاریخی است. لیکن بسته به شرایط محیطی، صورت های مختلفی از لایه های خوردگی اکسیدی غنی از قلع یا مس شکل می گیرد که در میزان مقاومت آثار در برابر خوردگی موثر است. شناسایی ترکیبات اکسیدی قلع یا ترکیبی از محصولات قلع مس با استفاده از شیوه های تجزیه دستگاهی معمول ساده نیست. با این وجود در پژوهش صورت گرفته با استفاده از قابلیت میکروسکوپ نوری در به تصویر کشیدن رنگی محصولات خوردگی با استفاده از نور قطبیده، روند شکل گیری اکسیدهای مس و قلع نمونه هایی از آثار برنزی مکشوفه از محوطه های مختلف ایران بررسی شده و در برخی موارد از شیوه میکروسکوپی روبش الکترون مجهز به سیستم تجزیه عنصری (SEM-EDX) جهت تکمیل روند شناسایی لایه های اکسیدی استفاده شده است. با توجه به نتایج به دست آمده، شناسایی شواهدی از اختلاف توزیع مس و قلع در ریزساختار حاصل از جدایش های ماکروسکوپی و میکروسکوپی، تشکیل محلول جامد مس در کنار مخلوط یوتکتیک مس اکسید مس در حین مراحل انجماد، وجود آخال های اکسیدی مس در ریزساختار فلز، حرکت لایه غنی از قلع از میان لایه اکسیدی مس، شکل گیری لایه های ساندویچی اکسید مس اکسید قلع، حل شدن انتخابی قلع در لایه های خارجی، پدیده جدایش مس از لایه های خوردگی و تغلیظ قلع در مرکز نمونه و در نهایت روند رشد معمول لایه اکسیدی مس و یا تخریب آن تحت شرایط خاص در نمونه آثار برنزی انتخابی با استفاده از تصاویر میکروسکوپی مطالعه شده است. نتایج مذکور تاییدی بر قابلیت شیوه های میکروسکوپی در مطالعه لایه های اکسیدی آثار برنزی است.
کلیدواژگان: برنز، خوردگی، اکسید مس، اکسید قلع، شیوه های میکروسکوپی -
استفاده از الاستومرها برای تخمین غلظت گاز ازون در محیط موزهصفحات 103-110
خطرات ناشی از گاز ازون برای آثار تاریخی و هنری، همچنین محدودیت های دسترسی و غیر قابل استفاده بودن دستگاه های سنجش گاز ازون در کلیه محیط های موزه ای، نیاز به ابزار پایش ساده، مقرون به صرفه، و قابل استفاده در موزه برای سنجش این گاز را دوچندان کرده است. از سوی دیگر الاستومرها موادی پلیمری با واکنش پذیری بالا نسبت به گاز ازون هستند و در این میان لاتکس که از الاستومرهای طبیعی محسوب می شود، بیش ترین حساسیت را نسبت به این آلاینده گازی دارد. همین امر موجب شده است که این ماده به عنوان دزی متر گاز ازون مورد توجه قرار گیرد.در این تحقیق به منظور دستیابی به دزی متر ازون، اثر این گاز بر روی نوارهای لاتکس تهیه شده در شرایط مصنوعی مورد بررسی قرار گرفت. برای این کار از یک محفظه کهنگی مجهز به ژنراتور گاز ازون استفاده شد. از آنجا که اکسایش نوارهای لاتکس در محیط می تواند تحت اثر پرتوهای UV نیز اتفاق بیفتد، برای بررسی این فرایند و در مقایسه با گاز ازون نمونه های آزمایشی با استفاده از لامپ UV با طول موج 254 و 366 (nm) نیز کهنه شدند. کلیه بررسی های فوق در درجه حرارت oC 24 و 40% رطوبت نسبی انجام شد. نوارهای لاتکس دست نخورده و کهنه شده با استفاده از روش طیف سنجی ATR-FT-IR و میکروسکوپ دیجیتال مورد ارزیابی قرار گرفتند.نتایج مطالعات انجام شده نشان می دهد که اثر اکسیدکنندگی گاز ازون و اکسایش پرتوهای UV بر روی نوارهای لاتکس متفاوت و قابل تمیز هستند. از سوی دیگر با انجام کالیبراسیون نوارهای لاتکس می توان غلظت گاز ازون را در محیط تخمین زد. برای راستی آزمایی غلظت گاز ازون حاصل از نوارهای لاتکس در محیط موزه از دستگاه سنجش گاز ازون استفاده شد و نتایج مورد تایید قرار گرفت.
کلیدواژگان: الاستومر، ازون، موزه، پرتوهای ماوراء بنفش، لاتکس
-
The research center for the conservation of cultural relics (RCCCR) and the subject of conservation and restoration of cultural relicsPages 1-19
-
Micro-beam analysis: powerful tools in archaeometry, restoration and conservation of historical and cultural objectsPages 35-52
In investigation of production technology and provenance studies of historical objects as well as to propose and develop strategies for restoring and conservation, it is necessary to get information about studied samples. This information is different according to the type and kind of materials of historical objects. Today, identify and accurately determine the elemental composition and constituent material of given sample is one of this essential information that be able to measure using modern laboratory instruments In this paper, was presented some results was obtained in past few years from different historical and cultural objects using micro ion beam analysis in Van de Graaff laboratory of Nuclear Science and Technology Research Institute. Investigation of Painted enameled potteries to determine the different pigments used in, determine the thickness and purity of the gold layer in gilded enameled potteries, determine the responsible elements to brightness of wall painting in a historical place, Investigate the causes of corrosion and degradation of an old manuscript, determine purity of Elymais bronze coins and determine the type of Iranian historical and ancient glasses are some studied objects that will be presented in this paper. The results of these analysis will significantly help to investigate the production technology, to determine the authenticity of the samples and finally to use in restoration of these historical objects.
Keywords: micro-beam, archaeometry, elemental composition, restoration, conservation -
Study of Technology and Corrosion in two Bronze daggers belongs to Second Millennium BC, excavated from Garu Archaeological sitePages 53-65
The objects of the study are two bronze daggers dated back to the late Bronze Age and early Iron Age. They lack any ornaments and there is corrosion and oxidation in their surface. The purpose of this study is to recognize the technological and pathological research on the mentioned objects through comparative and pathological studies and library method, to conduct the technological and pathological research through laboratory method (wet chemistry, radiography, metallography, metal core elemental analysis by Scanning Electron Microscope (SEM), analysis of corrosion by X-ray diffraction (XRD) in order to identify the metal and making techniques and to determine the types of damage, and finally to perform the conservation and restoration of the these objects through the conservation plan.
After studying and conducting experiments mentioned, it was determined that the material of the objects was bronze with carbonate and chloride corrosion. The making methods in these objects is casting and hammering. They were recognized to belong to the Iron Age.Keywords: bronze dagger, Technology, Corrosion, Second Millennium BC, Garu -
Risk Analysis Based on Measurement of Effective Factors in Active Corrosion and Risk Assessment in Archaeological Bronze CollectionsPages 67-82
Recently risk assessment and management in cultural-historical collections is one of the important subjects in the field of preventive conservation research. Different methods and aspects of are used and studied in the field of risk assessment in archaeological sites and collections and significant results are achieved and published in last decades. One of the types of archaeological collections is metal collections that may be found in archaeological excavations. In this paper, application of risk assessment approach is investigated to estimate conservation condition in archaeological bronze collection. This approach is concentrated on occurrence of active corrosion (bronze disease) and factors influencing it during burial time and post-excavation period. Thus, the results of analyses based on an analytical system is considered that is performed previously (Metal-Environment-Corrosion system) including identification of soil environment, characterization of corrosion mechanism and their effect on conservation condition in bronze objects. For this purpose, two bronze collections are studied that are discovered from Haft Tappeh and Sangtarashan sites from Iran. The condition of two collections is assessed consisting of identification of risks and deterioration factors influencing bronze objects during excavation operation as well as post-excavation preservation and risk assessment based on occurrence of active corrosion in the collections. Finally, conservation condition and excavation procedure and preservation of the collections are estimated and analyzed based on the corrosion mechanism occurred in the objects and results of risk assessment in soil and museum environments.
Keywords: Risk Assessment, Archaeological Bronzes, Bronze disease, Soluble Chloride, Relative Humidity -
Mineralogical studies on some Neolithic bullet-shaped core stones from East Chia Sabz, Seymareh, Luristan, western IranPages 83-88
The East Chia Sabz site is located at the bank of the Seymareh river in the middle of Zagros Mountain chain. The site is among the few collections of the Acramic Neolithic sites of eighth millenium BCE of Zagros which was archaeologically investigated during the rescue archaeological studies of the Seymareh dam. Numerous bullet-shaped core stones were unearhted during the archaeological excavation of the site, from which some were investigated using XRD analysis. According to the results, most of the lithic artifacts demonstrate a similar mineralogy and it seems that they had been provided from a local source. In this regard, the silisic cobbles of the Amiran Formation that are also available from the river beds could have been a significant source.
Keywords: Neolithic era, archaeometry, mineralogy, XRD, Amiran Formation -
Comparative study of the formation process of oxides in bronze objects according to the microscopic studiesPages 89-102
Due to the complex corrosion mechanism of the bronze objects, explaining the structure of different layers of corrosion in these objects at microscopic levels is possible. Typically copper oxide(I) is the first corrosion layer on surface of bronze objects that are excavated of historical sites. However, depending on the environmental conditions، various forms of corrosion layer of tin or copper-rich oxide are formed that are effective in corrosion resistance of objects. Identification of tin oxides or copper-tin corrosion products is not simple by using of routine methods of instrumental analysis.However in this research the formation process of copper and tin oxides of some of historical bronze objects of Iran were studied by using the optical microscope with polarized light that show colored corrosion products and in some cases the method of scanning electron microscopy equipped with elemental analysis (SEM-EDX) was used to complete the identification process of oxide layers. According to the results, identify of evidence of differences in distribution of copper and tin in the microstructure that is result of macroscopic and microscopic segregation, formation of a solid solution of copper besides the copper-copper oxide eutectic mixture during the solidification process, the appearance of copper oxide inclusions in the microstructure of metal, moving The tin-rich layer of copper oxide layer to the outside, formation of copper oxide-tin oxide sandwiching layers, selective dissolution of tin in the outer layers, decuprification phenomenon in corrosion layers and condensation of tin oxides in the center of sample and finally the usual formation or degradation of copper oxide layer under certain conditions have been studied with microscopic imagesof selected samples of bronze objects which confirmed the ability of microscopic techniques in the study of oxide layers of bronze objects.
Keywords: Bronze, Corrosion, Copper Oxide, Tin Oxide, Microscopic Methods -
Application of Elastomers in Estimation of O3 Concentration in Museum EnvironmentsPages 103-110
The dangers posed by O3to historical properties and art works, as well as limited accessibility and inapplicable instrumental methods for measuring O3concentrationhave made it much more necessary to use low tech and inexpensive methods for this purpose in almost all museum environments. On the other hand, elastomers are known as polymers with high reactivity to ozone and latex as a natural elastomer is the most sensitive one to this gaseous pollutant. Hence this polymer has been considered as an ozone dosimeter.In this scientific investigation, in order to attain the ozone dosimeter, the effect of this gas on the latex strips prepared in artificial condition was studied. For this purpose an aging chamber equipped with ozone generator was used. Since the oxidation of latex strips can also occur as a result of UV radiations, in order to study and compare the process with Ozone gas, testing samples were aged using UV lamps of 254 and 366 nm wavelengths. All the examinations were carried out at 24 oC and 40% RH. The aged and intact latex strips were studied by means of ATR-FT-IR and digital microscope.The results demonstrate the diverse and discernible oxidizing effects of O3 and UV radiations on latex. Furthermore, it is possible to estimate the concentration of ozone in the environment by the calibration of latex strips. The verification of the results obtained by latex dosimeters in museum environments was carried out by Ozone sensor over a day, confirming the results acquired.
Keywords: Elastomer, Ozone, Museum, UV radiation, Latex
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.